Kto opracował terapię, a także diagnostykę metodą Vojty?
Twórcą zasady odruchowej lokomocji, diagnostyki oraz terapii metodą Vojty jest neurolog prof. dr Václav Vojta. Opracował on podstawy swojej diagnostyki, a także terapii nazwanej później od jego nazwiska metodą Vojty w latach 1950-1970. Metoda ta opiera się na odruchowej lokomocji. Profesor szukając odpowiedniej terapeutycznej metody dla dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym zaobserwował, że u tych dzieci w ściśle określonych pozycjach ciała w odpowiedzi na konkretne bodźce zachodzą powtarzalne reakcje motoryczne tułowia oraz kończyn. Skutki wyżej opisanej aktywacji były zaskakujące. Dzieci z MPD najpierw zaczynały o wiele wyraźnie mówić, a po krótkim czasie pewniej stały,chodziły.
Terapia metodą Vojty u dzieci
Terapia metodą Vojty może być stosowana u niemowląt, jak i u starszych dzieci. Najlepsze efekty można wypracować, gdy u pacjenta nie doszło jeszcze do wytworzenia oraz utrwalenia tzw. zastępczych wzorców motorycznych. U pacjenta z utrwalającą się motoryką zastępczą celem terapii jest przede wszystkim aktywowanie, a także zachowanie fizjologicznych wzorców motorycznych, ponadto zniesienie i włączenie nieutrwalonych patologicznych wzorców motorycznych do prawidłowych sekwencji ruchowych aż do pełnego opanowania motoryki mimowolnej.
Płacz dziecka w trakcie terapii
Spodziewany w wyniku oddziaływania terapeutycznego stan aktywacji u niemowląt często objawia się płaczem w trakcie terapii. Nietrudno zrozumieć, że budzi to u rodziców niepokój i obawy, że terapia może sprawiać dziecku ból. Należy jednak zaznaczyć, że w tym wieku płacz jest ważnym i adekwatnym środkiem wyrazu stosowanym przez małego pacjenta w reakcji na aktywację, do której nie przywykł. Z reguły po pewnym czasie, gdy dziecko się przyzwyczai, płacz staje się mniej intensywny, a w przerwach w terapii i po jej zakończeniu dziecko natychmiast się uspokaja. Starsze dzieci, z którymi można się już porozumieć, nie płaczą w trakcie terapii.
Terapia metodą Vojty u dorosłych pacjentów
U dorosłych pacjentów z uszkodzeniami nabytymi, ograniczającymi sterowanie ruchem na poziomie ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, terapię metodą Vojty należy stosować zarówno w fazie ostrej schorzenia, to znaczy bardzo wcześnie, jak również w okresie prowadzonej potem rehabilitacji.
Czym zasada Vojty różni się od innych technik i metod fizjoterapeutycznych?
Terapia metodą Vojty nie polega na ćwiczeniu funkcji motorycznych, takich jak chwytanie, obrót z pleców na brzuch czy chodzenie. Prowadzona przez terapeutę aktywacja ma raczej na celu uzyskanie przez ośrodkowy układ nerwowy dostępu do poszczególnych częściowych wzorców motorycznych, niezbędnych do wykonania określonego ruchu. Po terapii metodą Vojty pacjent uzyskuje lepszy dostęp do tych wzorców w swojej motoryce spontanicznej. Systematyczne powtarzanie zakodowanych w mózgu „prawidłowych ruchów” pozwala wyeliminować ćwiczenie wzorców unikania. Byłyby one w każdym przypadku jedynie „namiastką”, „ruchem zastępczym” w miejsce pożądanego „ruchu prawidłowego”.
Spektrum działania terapii metodą Vojty
Dzięki szerokiemu spektrum działania terapii metodą Vojty korzyści z niej odnoszą pacjenci w każdym wieku, z bardzo różnymi schorzeniami, na przykład z:
- porażeniem mózgowym
- skoliozami
- dysplazją i zwichnięciem stawów biodrowych
Nawet w przypadkach poważnych zaburzeń motorycznych pochodzenia mózgowego terapia wyraźnie pozytywnie wpływa na mechanizmy podporowo-wyprostne u pacjenta. Terapia metodą Vojty może być stosowana jako terapia podstawowa niemal w każdym przypadku zaburzeń ruchowych i w wielu schorzeniach, na przykład:zaburzenia ośrodkowej koordynacji nerwowej w wieku niemowlęcym
- zaburzenia motoryczne będące skutkiem uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego (porażenie mózgowe, udar, SM i in.)
- porażenia obwodowe kończyn górnych i dolnych (np. porażenie splotu ramiennego, przepuklina oponowo-rdzeniowa, porażenie poprzeczne i in.)
- rozmaite choroby mięśniowe
- schorzenia i ograniczenia funkcjonalne kręgosłupa, na przykład skrzywienie kręgosłupa (skolioza)
- znaczące uszkodzenia ortopedyczne / traumatologiczne barków, ramion, bioder i nóg.
- jako terapia towarzysząca w przypadkach nieprawidłowego rozwoju stawów biodrowych (dysplazja, zwichnięcie)
- deficyty w zakresie oddychania, połykania i żucia
Przeciwwskazania do prowadzenia terapii metodą Vojty
Terapii metodą Vojty nie można stosować w przypadkach:
- ostrych stanów chorobowych połączonych z gorączką lub stanem zapalnym
- po szczepieniach z użyciem szczepionek zawierających żywe drobnoustroje wg wskazań lekarza (z reguły przez 10 dni po szczepieniu)
- w ciąży
W przypadkach schorzeń negatywnie wpływających na samopoczucie pacjenta czas trwania terapii jest